بررسی رابطه هویت ملی و قومی با تأکید بر احساس محرومیت و جامعه‌پذیری قومی: مطالعه موردی دانشجویان آذری، کرد و عرب

در دهه‌های اخیر موضوع هویت ملی و قومی به یکی از مسایل مهم ـ خصوصاً در کشورهای دارای تنوع قومی و فرهنگی ـ تبدیل شده است. در برجسته شدن این موضوع عوامل گوناگونی مؤثر بوده‌اند که در این میان بر روند جهانی شدن اتفاق نظر زیادی هست. گروهی بر این باورند که گسترش و تعمیق فرآیند جهانی شدن باعث تشدید و برجسته شدن وفاداری‌های قومی و محلی و در نتیجه تضعیف هویت و انسجام ملی گردیده است. در مقابل، گروهی دیگر معتقدند که تقویت هویت قومی در تعارض با هویت و انسجام ملی نیست؛ بلکه می‌تواند منجر به تقویت هویت و انسجام ملی جوامع گردد. به عبارتی افراد دارای هویت ترکیبی هستند بدون آن‌که تعارضی بین عناصر هویتی آنان باشد. این پژوهش با هدف «بررسی رابطه بین هویت ملی و هویت قومی دانشجویان آذری، کرد و عرب دانشگاه‌های دولتی کشور در سال 1387» و ارتباط «احساس محرومیت نسبی و جامعه‌پذیری قومی با هویت‌های دوگانه (ملی و قومی)» انجام شده است، نمونه پژوهش در این تحقیق 687 نفر بوده است. به طور کلی یافته‌های تحقیق نشان داد که بین دو متغیر هویت ملی و هویت قومی رابطه مثبت، هم‌افزا و متوسطی وجود دارد. بین متغیر «احساس محرومیت نسبی» و «هویت ملی» رابطه منفی نسبتاً بالایی وجود دارد و این ارتباط با متغیر «هویت قومی» مثبت و در حد ضعیفی بوده است. هم‌چنین متغیر «جامعه‌پذیری قومی» با «هویت ملی» رابطه ضعیف و مثبت و با «هویت قومی» رابطه مثبت، هم‌افزا و متوسط داشته است.